• SOBE VAKFI
  • Otizm ve Belirtileri
  • SOBE VAKFI
  • Otizm ve Belirtileri

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU (OSB) NEDİR?

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) doğuştan gelen ve belirtileri yaşamın ilk üç yılında kendini gösteren nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Otizm olan bireylerde sosyal iletişim ve etkileşim becerilerinde yetersizlikler, sınırlı ilgiler ve tekrarlayıcı davranış kalıpları görülmektedir. .

 

OTİZMİN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?

Amerikan Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezleri’nin 2023 yılında yayımladığı rapora göre Amerika Birleşik Devletleri’nde her 36 çocuktan 1’i otizm tanısı almaktadır. Otizmin görülme sıklığı üzerine yapılan bu çalışmanın ilk verileri 2000 yılında her 150 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığını gösteriyordu. Bu da geçtiğimiz 23 yılda otizmin görülme sıklığında %317 bir artışın olduğunu gösteriyor.

 

OTİZM KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Araştırma sonuçlarına göre; otizm ırk, etnik grup ve sosyoekonomik grup farkı olmaksızın tüm topluluklarda meydana geliyor. Erkek çocuklarda kız çocuklarından 4 kat daha sık görülüyor.

OTİZMİN NEDENİ NEDİR?

Otizmin nedeni nedir? Bugün için bu soruya verilebilecek en doğru yanıt “Otizme neyin sebep olduğu bilinmiyor” yanıtı olacaktır.

Otizmin anne-babadan kalıtım yoluyla geçmiş olabileceği ile ilgili bir düşünce vardır. Dolayısıyla, bu yönde pek çok araştırma yapılmaktadır. Ancak, henüz otizmin geni bulunabilmiş değildir. Otizmin çevresel faktörlerle tetiklendiği düşünülmektedir.

Otizm her çeşit toplumda, ırkta ve ailede ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla otizmin ırk, toplum yapısı, çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla ilişkisi yoktur.

OTİZMİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Otizmin özelikleri ve düzeyi kişiden kişiye göre değişmekle birlikte otizm olan bireylerin genel olarak Sosyal Etkileşim, İletişim ve Sınırlı ve Tekrarlayıcı Davranışlar alanında gösterdikleri belirtilere aşağıda yer verilmiştir;

1-  Sosyal İlişkilerde Güçlük:

  • Göz teması kuramama.
  • Seslenildiğinde dönüp bakmama, sanki işitmiyor gibi davranmak.
  • Yaşıtları ile uygun ilişki kuramamak, birlikte oynamamak.
  • Tek başına olduğu etkinlikleri tercih etme, başka bir dünyadaymış gibi davranmak.
  • Başkalarının sevinç ve üzüntülerine tepkisiz kalma.
  • Kendi duygularını paylaşamama.
  • Toplum kurallarını anlama ve uygulamada güçlük çekmek.
  • Başkalarının yüz ifadelerini anlamamak.

2-  İletişimde Zorluklar:

  • Konuşmada gecikme,  zorlanma  veya konuşma becerisinin gelişmemesi,
  • Garip,  manasız, tekrarlayıcı, basmakalıp ve tekdüze konuşmak, karşılıklı konuşmayı başlatamamak veya başladığında devam ettirememek.
  • Beden dilini,  jest ve mimikleri anlamada,  kullanmada zorluk çekmek ve taklit becerilerini kullanamamak.
  • Duygularını farklı algılamak, örneğin; sese, ışığa, dokunmaya olağandışı tepki vermek ve tehlikeyi algılayamamak.
  • Bir şeyi istediğinde onu işaret parmağıyla göstererek istemek yerine yanındaki kişinin elinden tutarak istediği şeye doğru o kişiyi yönlendirmek.

3-  Sınırlı ve Tekrarlayıcı Davranışlar: 

  • Çoğu zaman tek veya sınırlı bir bilgi kapasitesine sahip olmak, bir konu ya da bir nesneye odaklanıp, diğer hiçbir konuyla ilgilenmemek. 
  • Değişikliklere direnç   göstermek,  günlük yaşamdaki alışkanlıklarına aşırı bağlı olmak. 
  • Anlamsız sözcükleri üst üste tekrarlamak, sen ve ben zamirlerini karıştırmak.
  • Konuşulan bazı kelimeleri hemen tekrar etme veya günler, aylar, yıllar önce duyduğu sözleri aynı ses tonu ve vurgulama ile tekrar etmek (ekolali)
  • Sallanmak, kendi etrafında dönmek, el parmaklarını gözünün önüne getirip oynatmak, el kol çırpmak gibi anlamsız yineleyici hareketler yapmak.
  • Öfke nöbetleri
  • Kafasını duvara vurma, ellerini ısırma gibi kendine zarar verici davranışlarda bulunmak
  • Bir neden yokken gülmek veya ağlamak
  • Katı yiyecekleri çiğnememek
  • Uyku sorunları yaşamak
  • Oyuncakların dönen parçalarına, açılır kapanır kapılara, hızlı dönen nesnelere aşırı bağlanmak.

OTİZM TANISI NASIL KONULUR?

Otizmin kesin tanısı için kullanılan nesnel bir yöntem, kan tahlili gibi bir tetkik veya biyolojik bulgu yoktur.  Belli davranışsal tanı ölçütleri ortaya konmuştur. Bu tanı ölçütlerine göre çocuğun sosyal etkileşim, dil ve iletişim, ilgi ve davranış alanlarında görülen sorunları gözlem ile saptanır. Ayrıca çocuğun ailesi veya birincil bakım verenleri ile görüşmeler yapılır. Gözlem sonuçlarına ve aileden aldığı bilgilere dayanarak çocuk ruh hastalıkları uzmanı ya da çocuk nöroloğu tarafından otizm tanısı konur.

Eğer çocuğunuz yukarıda bahsettiğimiz otizm belirtilerini gösteriyorsa ve çocuğunuzun otizmli olabileceğine dair bir kuşkunuz varsa lütfen zaman kaybetmeyin.  Otizm ile ilgili gerekli değerlendirmelerin yapılabilmesi için bulunduğunuz ildeki Sağlık Bakanlığı’na bağlı özel veya devlet hastanelerinin çocuk ruh hastalıkları kliniğine veya çocuk nöroloji kliniğine başvurabilirsiniz. 

 

Kaynaklar; 

  • Maenner MJ, Warren Z, Williams AR, et al. Prevalence and Characteristics of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years — Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2020. MMWR Surveill Summ 2023;72(No. SS-2):1–14. DOI: http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.ss7202a1